Euskal Herriko klima

Euskal Herriak, nahiz eta lurralde txikia izan, klima dibertsitate handia du.

Euskal Herriko kliman eragina duten faktoreak

3 elementu nagusik dute eragina Euskal Herriko kliman:

• Itsasoaren hurbiltasun/urruntasuna

Itsasoak tenperaturei dagokienez, badu ezaugarri garrantzitsu bat, bere ahalmen termoerregulatzailea. Urak inertzia termiko handiagoa dauka lurrak baino, hau da, urari gehiago kostatzen zaio berotzea baina baita hoztea ere. Horregatik, itsasotik gertu dauden tokietan tenperaturak ez dira izaten muturrekoak, hau da, udak zein neguak epelak direla esan daiteke. Itsasotik urrundu ahala, ahalmen termoerregulatzaile hau gutxitu egiten da, tenperaturak muturrekoagoak bihurtuz.

Gainera, Euskal Herrian eta Europako mendebaldean, itsasoaren hurbiltasunak beste faktore bat gehitzen dio ezaugarri klimatikoei: Golkoko itsaslasterraren eragina. Itsaslaster bero hau Mexikoko golkoan sortzen da eta Ozeano Atlantiko osoa zeharkatu ondoren Europa mendebaldeko kostara heltzen da. Itsas korronte honek eragin oso garrantzitsua dauka Europako mendebaldeko kliman, tenperaturak asko lehuntzen baititu. Esaterako, Euskal Herria New Yorken latitude antzekoan dagoela esan dezakegu, baina gure neguak New Yorkekoak baino epelagoak dira, itsas-korronte honi ezker.

• Erliebea

Erliebea ere faktore garrantzitsua da kliman. Honek, batez ere prezipitazioen banaketa baldintzatzen du. Euskal Herria, lurralde menditsua izanik faktore honek garrantzi handia du prezipitazioen banaketan. Mendi garaienak lurraldearen erdialdean daude ekialdetik mendebaldera, hau da, Euskal Herria bi zatitan banatzen du Kantauri isurialdea eta mediterranear isurialdea. Honela ipar eta ipar-mendebaldeko haizearekin prezipitazioak Kantauri isurialdean izaten dira batez ere, hegoaldean aldiz eguraldi idorragoa eta epelagoa. Hego eta hego-mendebaldeko haizearekin kontrako egoera izaten dugu. Fenomeno hau Föhen efektu bezala ezagutzen da.

 

Erliebeak tenperaturan ere badu eragina, altuerarekin batez beste tenperaturak 0,6°C jaisten direlako 100m-ko.

Erliebe egiturek mikroklimak eratzen dituzte, haranetan esaterako behe lainoaren formazioa ahalbidetzen du.

• Latitudea

Euskal Herria, iparraldera 42º eta 43º50' artean dago, hau da zonalde epelean. Lurraren inklinazioak eta aurkitzen garen latitudeak urtaro desberdinak egotea ahalbidetzen du. Neguan, eguzki izpiak zeharka iristen dira, udan aldiz zuzenean.

Euskal Herriko klima motak

Köppen-en sailkapenaren arabera 3 klima mota eta trantsizio klimatiko eremu bat bereiztu daiteke Euskal Herrian.

• Klima ozeanikoa (Cfb)

Köppen-en sailkapenaren arabera, klima honen ezaugarri garrantzitsuenak hauek dira:

• C: Klima epela. Bere hilabete hotzeneko batez besteko tenperatura 18°C eta 0°C artekoa da eta hilabete beroenekoa 10°C baino altuagoa. Prezipitazioak lurruntzen den ura baino gehigo dira. Klima honetan baso mesotermikoak aurkitzen dira.
• f: Prezipitazioak erregularrak urte guztian zehar, beraz, ez dago aro lehorrik.
• b: Uda leunak, hau da, hilabete beroeneko batez besteko tenperatura 22°C baino gutxiago da. Gainera, hileko batez besteko tenperaturak 10°C baino gehiago dira, gutxienez 4 hilabetez.

Klima horren ezaugarriak, Euskal Herrian

• Tenperatura: Klima honen ezaugarri nagusiena tenperaturaren ikuspuntutik bere leuntasuna da. Hilabete hotzenean batez besteko tenperatura 4 eta 9°C artekoa izaten da, hilabete beroenekoa aldiz 18 eta 21°C artekoa. Honela, urteko batez besteko tenperatura 11 eta 14°C artekoa da. Hotzagoa ala beroagoa altitudea eta itsasoaren hurbiltasunaren araberakoa da. Izotzari dagokionez, 0°C neurtzen diren egunak ez dira asko izaten kostaldean, urtean 10 egun baino gutxiago. Barnealdeko haranetan eta batez ere Sakanan eta toki hozpelenetan 50 egun baino gehiago ere izaten dituzte (esaterako Altsasuk 52 egun).

Klima ozeanikoa Euskal Herrian

• Prezipitazioa: Parametro honen ezaugarri nagusia bere erregulartasuna da. Urtaro guztietan izaten dira prezipitazioak, eta ondorioz ez dago aro lehorrik. Klima ozeanikoa duten Euskal Herriko lurraldeetan 1000 mm-tik gora prezipitazio izaten dira urtean. Toki batzuetan askogatik gainditzen dira 1000mm horiek, esaterako Nafarroa eta Gipuzkoa arteko mugan. Zonalde hau da Euskal Herriko ingurune hezeena eta Artikutzan esaterako urtean batez beste 2500 mm prezipitazio batzen dira.

• Berezitasun Klimatikoa: Enbata: Bizkaiko Golkoko kostaldean gertatzen den bat-bateko itsasoko haize-bolada hotz eta gogorrari deitzen zaio. Haize mota hau bereziki udaberri eta udazken bitartean sortzen da.

Euskal Herrian, klima mota hori kantauriar isurialde osoan izaten da, bai eta Nafarroako Sakanan ere. Adibidez, Altsasun eta Biarritzen:

Altsasuko (522m) taula klimatikoa

1921-2004	Urt.	Ots.	Mar.	Api.	Mai.	Eka.	Uzt.	Abu.	Ira.	Urr.	Aza.	Abe.	Urtea
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	7.9	9.6	12.6	14.5	18.4	22.2	24.9	25.3	22.2	17.1	11.6	8.4	16.2
Batez besteko tenperatura (°C)	4.6	5.6	7.9	9.6	13.0	16.4	18.7	19.0	16.4	12.5	7.8	5.2	11.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.2	1.6	3.3	4.7	7.5	10.6	12.5	12.8	10.6	7.9	3.9	2.1	6.6
Prezipitazio kopurua (mm)	151.0	126.0	123.8	125.9	108.9	68.7	42.7	45.2	78.0	126.9	154.4	165.5	1317.0

 Iturria: Espainiako Meteorologia Agentzia

Biarritzeko (69m) taula klimatikoa

1961-1990	Urt.	Ots.	Mar.	Api.	Mai.	Eka.	Uzt.	Abu.	Ira.	Urr.	Aza.	Abe.	Urtea
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	11,6	12,6	13,8	15,3	18,3	20,9	23,5	23,7	22,9	19,7	14,7	12,0	17,4
Batez besteko tenperatura (°C)	8,1	9,0	10,0	11,7	14,6	17,3	19,8	19,9	18,6	15,6	11,0	8,5	13,7
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	4,5	5,3	6,1	8,2	10,9	13,7	16,0	16,1	14,3	11,5	7,3	5,1	9,9
Prezipitazio kopurua (mm)	143,2	122,7	121,7	132,9	121,0	90,9	65,1	102,3	124,6	135,7	174,2	148,7	1 482,9

  Iturria: Espainiako Meteorologia Agentzia

 

• Mediterranear klima (Csa)

Köppen-en sailkapenaren arabera, klima honen ezaugarri garrantzitsuenak hauek dira:

• C: Klima epela. Bere hilabete hotzeneko batez besteko tenperatura 18°C eta 0°C artekoa da, eta hilabete beroenekoa 10°C baino altuagoa. Prezipitazioak lurruntzen den ura baino gehiago dira. Klima honetan baso mesotermikoak aurkitzen dira.
• s: Uda lehorra da. Prezipitazio urritasuna nahiko argia da, eta tenperatura altuenen aroan izaten da. Urtaro euritsuenak ez du zertan neguak izan behar.
• a: Subtropikala. Uda beroa da eta hilabete beroeneko batez besteko tenperaturak 22°C-ko tenperatura gainditzen du. Gainera, hilabeteko batez besteko tenperaturak 10°C baino altuagoak dira gutxienez 4 hilabetez.

Klima horren ezaugarriak, Euskal Herrian

• Tenperatura: Euskal Herrian tenperatura anplitude handiena izaten den zonaldea da, hau da, neguak nahiko hotzak izaten dira, batez beste 5°C hil hotzenean; udak, aldiz, Euskal Herriko beroenak dira, hilabete beroeneko tenperaturak 22°C baino altuagoak izanik. Urteko batez besteko tenperatura 13-14°C inguru da. Izotz egunak nahiko arruntak dira azarotik martxora, eta batez beste 20-40 izotz egun izaten dira urtean.

Klima mediterraniarra Euskal Herrian

• Prezipitazioak: Euskal Herriko ingurunerik lehorrena da eta uda lehorra izaten dute. Urtaro hezeenak udaberria eta udazkena dira eta lehorrenak negua eta uda. Bereziki uda, tenperatura altuen eta prezipitazio eskasiaren eraginez lehortasuna areagotzen baita. Batez beste 400 mm prezipitazio izaten dira urtean.

• Berezitasun klimatikoa: Ziertzo: Ebroko haranean izaten den ipar-mendebaldeko haize fresko bortitz bat da.

Euskal Herrian, klima mota hori Ebro isurialdearen hegoaldean izaten da, hau da, Arabako Errioxan eta Nafarroako Erriberan. Adibidez, Sartagudan:

Sartagudako (311m) taula klimatikoa

1920-2004	Urt.	Ots.	Mar.	Api.	Mai.	Eka.	Uzt.	Abu.	Ira.	Urr.	Aza.	Abe.	Urtea
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	9.3	11.8	15.4	17.8	22.0	26.3	29.5	28.9	24.9	19.3	13.3	9.6	19.0
Batez besteko tenperatura (°C)	5.5	7.0	9.9	12.2	15.9	19.8	22.4	22.1	18.8	14.1	8.9	6.1	13.6
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.6	2.2	4.3	6.6	9.8	13.2	15.3	15.3	12.7	8.9	4.6	2.6	8.1
Prezipitazio kopurua (mm)	34.0	27.9	33.7	46.7	56.0	49.9	28.0	27.4	43.7	41.6	48.3	39.4	476.5

Iturria: Espainiako Meteorologia Agentzia

 

• Mendialdeko klima (Dfb)

Euskal Herrian 1200m-tik gorako tokietan klima hau aurkitzen dugu. Köppen-en sailkapenaren arabera klima epel-hotza da.

• D: Epel-hotza. Hilabete hotzeneko tenperatura 0°C baino baxuagoa da eta beroenekoa 10°C baino altuagoa. Prezipitazioak lurrundutakoa baino gehiago dira.
• f: Prezipitazioak erregularrak urte guztian zehar, beraz, ez dago aro lehorrik.
• b: Uda leunak, hau da, hilabete beroeneko batez besteko tenperatura 22°C baino baxuagoa da. Gainera, hileko batez besteko tenperaturak 10°C baino altuagoak dira gutxienez 4 hilabetez.

Adibidez, Orreagan:

Orreagako (963m) taula klimatikoa

1974-1996	Urt.	Ots.	Mar.	Api.	Mai.	Eka.	Uzt.	Abu.	Ira.	Urr.	Aza.	Abe.	Urtea
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	5.0	6.5	9.2	10.8	15.4	19.1	22.1	22.0	18.9	13.8	8.8	6.0	13.1
Batez besteko tenperatura (°C)	1.8	2.8	4.9	6.3	10.3	13.8	16.7	16.7	13.9	9.7	5.4	2.9	8.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	(-)1.5	-0.9	0.7	1.7	5.2	8.5	11.2	11.4	9.0	5.7	1.9	-0.2	4.4
Prezipitazio kopurua (mm)	267.2	241.9	221.5	243.9	183.0	96.7	83.7	93.3	112.5	200.0	244.3	248.9	597.8

 Iturria: Espainiako Meteorologia Agentzia

Mendialdeko klima Euskal Herrian

Klima horren ezaugarriak, Euskal Herrian

• Tenperatura: Klima hotzena da guztietan. Urteko batez besteko tenperatura 7-9°C ingurukoa da. Neguan, batez besteko tenperatura 0°C-tik behera izaten da, eta udan 15-18°C inguruan. Izotz egunak ere ugariak izaten dira, 100 egunetik gora toki askotan.

• Prezipitazioak: Prezipitazioak ere ugariak dira. 1300-1700 mm prezipitazio jasotzen dira batez beste urtean, horietako asko gainera elur bezala neguan, batez beste 20 egun baino gehiagotan. Ez dago urtaro lehorrik, nahiz eta udan prezipitazioak urriagoak izan.

Euskal Herrian, batez ere Pirinio aldean dugu mendialdeko klima. Baita ere, bigarren mailako mendilerro batzuetan, hala nola, Aizkorrin, Gorbeian, Urkiolan, Urbasa-Andan, Aralarren, Kantauriar mendilerroan eta abarretan.

• Trantsizio klima (Cfb eta Csa artekoa)

Trantsizio klima Euskal Herrian

Klima hau Cfb eta Csa artean izaten da. Iparraldetik hegoaldera egin ahala, prezipitazioak geroz eta urriagoak dira eta tenperaturak muturrekoagoak, hau da uda beroagoak eta negu hotzagoak, itsasoaren ahalmen termoerregulatzailearen eragina txikiagoa delako. Arabako lurralde gehienak eta Nafarroako erdialdeak dute klima hori. Adibidez, Gasteizen:

Gasteizko (513m) taula klimatikoa

1973-2000	Urt.	Ots.	Mar.	Api.	Mai.	Eka.	Uzt.	Abu.	Ira.	Urr.	Aza.	Abe.	Urtea
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	8.3	10.5	13.3	14.5	18.7	22.0	25.3	25.7	23.2	17.5	12.1	9.0	16.8
Batez besteko tenperatura (°C)	4.7	5.9	9.2	12.2	12.9	15.9	18.7	19.1	16.6	12.4	7.9	5.6	11.5
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.0	1.4	2.4	3.9	7.1	9.8	12.1	12.5	10.1	7.2	3.6	2.2	6.1
Prezipitazio kopurua (mm)	76	65	61	86	70	51	43	45	42	74	89	80	779

  Iturria: Espainiako Meteorologia Agentzia

 Orrialdearen esteka:  http://klimaeh.blogspot.com.es/p/euskal-herriko-klima.html